Εδώ και περισσότερα από 1.000 χρόνια, υπάρχει το λεγόμενο «άβατο» του Αγίου Όρους το οποίο απαγορεύει την είσοδο των γυναικών στο «Περιβόλι της Παναγίας». Σύμφωνα με το άρθρο 186 του Καταστατικού Χάρτου του Αγίου Ορους «η εις την χερσόνησον του Αγίου Όρους είσοδος των θηλέων κατά τα ανέκαθεν κρατούντα απαγορεύεται» Η απαγόρευση αυτή κυρώνεται και ποινικά και η παράβασή της επισύρει ποινή φυλάκισης από δύο μήνες μέχρις ένα έτος. Στην πραγματικότητα, πάντως, δεν απαγορεύεται μόνο στις γυναίκες να μπουν στο Άγιο Όρος. Απαγορεύεται σε οτιδήποτε... θηλυκό. Ακόμα και τα ζώα! Είναι ενδεικτικό, άλλωστε, πως στο Άγιο Όρος δεν υπάρχουν κότες και οι μοναχοί πρέπει να αγοράζουν αυγά. Τα μόνα θηλυκά που μπαίνουν είναι όσα ανήκουν στην άγρια ζωή και αυτό γιατί οι μοναχοί δεν μπορούν να τα εμποδίσουν.
Μια από τις παραδόσεις που αφορούν το άβατο του Άγιου Ορους, λέει, πως η Παναγιά ξέφυγε από την πορεία της όταν προσπαθούσε να πλεύσει προς την Κύπρο και έφτασε στο βουνό Άθως. Της άρεσε τόσο πολύ που προσευχήθηκε στον γιο της ότι θα πρέπει να της ανήκει και εκείνος συμφώνησε τονίζοντας πως μόνο η μητέρα του θα εκπροσωπεί το φύλο στο Άγιο Όρος.
Παράλληλα, η παράδοση λέει ότι στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας της «Αντιφωνήτριας». Η ονομασία της οφείλεται στο ότι κάποια στιγμή, η κόρη του αυτοκράτορος Θεοδοσίου, Πλακιδία, θέλησε να επισκεφτεί το Αγιον Ορος και οι μοναχοί την περίμεναν στο μικρό λιμάνι,. Εκεί τους είπε ότι θέλει να προσκυνήσει τον ναό. Τότε η εικόνα της Παναγίας μίλησε και είπε: «Τι θέλει μια γυναίκα εδώ, όπου η βασίλισσα είναι μία;» είπε… Η κόρη του Αυτοκράτορα γονάτισε τρομαγμένη. Η εικόνα της Παναγίας ονομάστηκε «Αντιφωνήτρια». Το γεγονός αυτό ήταν η αφορμή να καθιερωθεί το «άβατο» του Αγίου Όρους για τις γυναίκες. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, και πέρα από την εκκλησιαστική παράδοση ο βασικός λόγος είναι πως πρόκειται για έναν σίγουρο τρόπο, ώστε, να «προφυλαχθεί» η αγαμία.
Το 1453, σύμφωνα πάντα με την παράδοση, η μητέρα του Μωάμεθ Β’ του Πορθητή, Μάρα Μπράνκοβιτς, χριστιανή στο θρήσκευμα, μετά την άλωση της Πόλης επισκέφτηκε τη Μονή Αγίου Παύλου για να προσφέρει τα δώρα των τριών Μάγων, που είχαν αρπάξει οι κατακτητές από την Αγια-Σοφιά. Κι εδώ η Παναγιά εμφανίστηκε και απαγόρευσε την είσοδο στη μητέρα του Σουλτάνου. Σε κάθε περίπτωση και σίγουρα ασχέτως αν κάποιος τα ενστερνίζεται όλα αυτά, πάντα υπήρχαν οι γυναίκες που ήθελαν, έστω και κρυφά, να μπουν στο «Περιβόλι της Παναγίας». Κάποιες δεν το κατάφεραν ή δεν το επιχείρησαν καν. Κάποιες άλλες, όμως το κατάφεραν.
Οι γυναίκες που «έσπασαν» το άβατο
Η πρώτη «επίσημη» παραβίαση του αβάτου έγινε το 1346 από τη σύζυγο του Σέρβου ηγεμόνα Στεφάνου Δουσάν, Ελένη, χωρίς όμως να μπει στη σερβική μονή Χιλανδαρίου. Το 1850, ο Βρετανός πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη Στράτφορντ Κάνιγκ συνοδευόμενος από τη σύζυγό του επισκέφτηκαν το Αγιον Ορος. Αργότερα ο πατριάρχης Ανθιμος δικαιολόγησε την πράξη, αλλά ζήτησε να μην επαναληφθεί. Το 1905, η νεαρή Ρωσίδα πριγκίπισσα Τατιάνα Νικήτα, φιλοξενήθηκε από φίλο της μοναχό στη Μονή Παντελεήμονος. Το 1929, η Γαλλίδα δημοσιογράφος Μαρίζ Σουαζί ισχυρίστηκε ότι μπήκε ντυμένη με ανδρικά ρούχα στο Αγιον Ορος και παρέμεινε εκεί επί έναν μήνα. Κατέγραψε τις εμπειρίες της στο βιβλίο «Ενας μήνας με τους άνδρες στο Αγιον Ορος».
Το 1930, η Ελληνίδα «Μις Ευρώπη» Αλίκη Διπλαράκου ενώ βρισκόταν στη θαλαμηγό του μνηστήρα της Μοράν (όπως ανέφερε η ίδια), δανείστηκε μια ναυτική στολή, καθώς ήταν κοντά εκεί αγκυροβολημένα τα θωρηκτά «Λήμνος» και «Κιλκίς» και «εισήλθον μετά του μνηστήρος μου (σσ: στο Άγιο Όρος) και περιήλθον εκκλησίας και άλλα μέρη ως ναύτης, χωρίς να με γνωρίσει κανείς». Η Διπλαράκου, αργότερα έστειλε επιστολή προς τους Αγιορείτες, όπου αφού «ομολογούσε» τι είχε γίνει, τόνιζε ότι ήταν βαριά άρρωστη, δήλωνε ότι μετάνιωσε για την πράξη της και παρακαλούσε την Παναγία να τη συγχωρήσει. Έστειλε μάλιστα και 5.000 δραχμές για να τελεσθούν λειτουργίες και να γίνουν παρακλήσεις για την ίασή της. Η Αλίκη Διπλαράκου έγινε τελείως καλά και έφυγε από κοντά μας σε ηλικία 90 ετών, το 2002!
Το 1942, η σύζυγος του λαϊκού γραμματέα της Μονής Σίμωνος Πέτρας, η αρραβωνιαστικιά υπαλλήλου μαγαζιού της Δάφνης και άλλες γυναίκες, όλες στο επίνειο των Καρυών. Το 1944, ομάδα από γυναικόπαιδα ζήτησαν από τη Μονή Εσφιγμένου προστασία από τους Γερμανούς. Εκπρόσωποι της μονής τούς παρείχαν προστασία και τους οδήγησαν στην Ιερισσό.
Το 1948, ομάδα ενόπλων ανδρών και γυναικών του Δημοκρατικού Στρατού εισέβαλλαν στο Αγιο Ορος για να προμηθευτούν τρόφιμα, ανάμεσα τους και η 17χρονη Ευγενία Πέγιου, που πολλά χρόνια μετά θα εξομολογηθεί στον δημοσιογράφο Πάνο Μπαΐλη: «Εκανα αμαρτία. Φοβόμουν πολύ. Η διμοιρία μου έφτασε στη Μονή Ιβήρων. Οι μοναχοί δεν άνοιγαν την πόρτα. Ενας αντάρτης πήδηξε μέσα στη Μονή και την άνοιξε. Δεν μπήκα μέσα. Περίμενα με το όπλο στο χέρι».
Το 1953 έγινε πιθανότατα το πιο «ηχηρό» σπάσιμο του άβατου. Πρωταγωνίστρια η Μαρία Ποιμενίδου, μια νεαρή Πόντια η οποία εκμεταλλευόμενη το Βυζαντινολογικό Συνέδριο, μπήκε ντυμένη με ανδρικά ρούχα στο Αγιον Ορος και παρέμεινε επί τριήμερον. Η πράξη της Ποιμενίδου οδήγησε στην ψήφιση του Ν.Δ 2623/1953, που προβλέπει φυλάκιση μέχρι ενός έτους για τους παραβάτες. Η άφιξή της καταγράφεται στις 17 Απριλίου του ’53 και η αναχώρησή της στις 19 του ίδιου μήνα, ενώ υποστήριξε ότι στόχος της ήταν να γνωρίσει από κοντά τη μοναστική ζωή. Χαρακτηριστικό του θορύβου που προκάλεσε η Ποιμενίδου ήταν δημοσίευμα εφημερίδας της εποχής.
«Παρά τας επισήμους διαψεύσεις του υπουργού Βορείου Ελλάδος κ. Στράτου, αποκαλύπτομεν σήμερον ότι πράγματι παρεβιάσθη το άβατον του Αγίου Όρους. Τούτο όμως δεν συνέβη ως ανεγράφη υπό γυναικών-συνέδρων του Βυζαντινολογικού Συνεδρίου, αλλά υπό της νεαράς Μαρίας Ποιμενίδου 22 ετών, ήτις εισήλθεν μετά των συνέδρων, ντυμένη ανδρικά, παρέμεινεν επί τριήμερον, από την Παρασκευή 17-4-1953 έως και την Κυριακή 19 Απριλίου, επισκεφθείσα τας περισσοτέρας μονάς. Ως εδήλωσεν, από πολλού χρόνου είχεν σχεδιάσει την ''καταπάτησιν του Αγίου Όρους'' φλεγομένη υπό της επιθυμίας να ίδη αυτοπροσώπως κατά ποίον τρόπον διάγουν τον βίον οι μοναχοί», ανέφερε σχετικό ρεπορτάζ της εφημερίδας Εμπρός. Το 1971 η Γαλλίδα φιλόλογος Ζακλίν Μισελέ και οι Ιταλίδες Λουίζα Βαρβαρίτο και Μαρία Παστέρλα αψηφούν το άβατο.
Τέλος, το 2008η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Λίτσα Αμανατίδου και ομάδα πέντε γυναικών διαμαρτυρόμενες για εδαφικές διεκδικήσεις μοναστηριών παραβίασαν τα σύνορα της Αθωνικής Πολιτείας. Τον Μάιο εκείνης της χρονιάς, τέσσερις Μολδαβές, θύματα διακινητών βρέθηκαν στο Άγιο Όρος, οι μοναχοί όμως δήλωσαν ότι τις συγχώρεσαν για την παρουσία τους εκεί.
Η ιδιαίτερες περιπτώσεις της Μαλβίνας και της Τζάκι
Ανάμεσα στις γυναίκες που έμειναν στην ιστορία επειδή έσπασαν (ή προσπάθησαν να σπάσουν) το άβατο του Αγίου Όρους ήταν και η Μαλβίνα Κάραλη, η οποία, και εκείνη ντυμένη σαν άνδρας, προσπάθησε να παραβεί τον κανονισμό. Οι φήμες λένε ότι προσέγγισε τη χερσόνησο μέσω θαλάσσης με κάποιο πλοιάριο, σε έναν αρσανά του όρους και ντυμένη σαν άνδρας κατόρθωσε να φτάσει μέχρι τις Καρυές.
Η περίπτωση της αξέχαστης Μαλβίνας κινείται στα όρια του μύθου. Κανείς δεν το επιβεβαίωσε ποτέ. Κανείς δεν το διέψευσε ποτέ. Άρα είναι δύσκολο να ξέρει κανείς γιατί το έκανε (αν το έκανε). Κάποιοι λένε πως ήθελε να εκφράσει έμπρακτα την αντίθεσή της για τη συγκεκριμένη απαγόρευση. Κάποιοι άλλοι συνδυάζουν την ενέργεια με την κατάσταση της υγείας της και υποθέτουν πως βρέθηκε εκεί με στόχο να προσκυνήσει τη θαυματουργή εικόνα του Άξιον Εστί. Σε κάθε περίπτωση μετά από λίγες ημέρες παραμονής έγινε αντιληπτή και εκδιώχθηκε.
Στη σφαίρα του μύθου κινείται και η ιστορία με την Τζάκι Κένεντι Ωνάση η οποία (μετά τη δολοφονία του τότε προέδρου των ΗΠΑ Τζον Κένεντι και του γάμου της με τον έλληνα μεγιστάνα) συνόδευσε τον σύζυγό της στο Άγιο Όρος και όταν εκείνος θέλησε να επισκεφθεί τη Μονή Μεγίστης Λαύρας η Τζάκι, θέλησε να πάει μαζί του. Σύμφωνα με τον θρύλο ο Ωνάσης δεν της χάλασε το χατήρι αλλά όταν η Τζάκι αποβιβάστηκε στην προβλήτα από ένα αδέξιο πάτημα γύρισε τον αστράγαλο της. Τόσο η ίδια όσο και όσοι ήταν γύρω της το θεώρησαν αυτό σημάδι και έτσι επέστρεψε στη θαλαμηγό «Χριστίνα».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
