Κατεβαίνοντας την κακοτράχαλη ράμπα με τη μεγάλη κατηφορική κλίση η οποία οδηγεί στο Κλειστό Γήπεδο του Μετς, υπάρχει μια τεράστια σειρά από παρκαρισμένα αυτοκίνητα, ενώ από τα ανοιχτά παράθυρα, οι φωνές κάνουν αντίλαλο που φτάνει στ' αυτιά των περαστικών. Είναι απόγευμα Παρασκευής και η ανδρική ομάδα μπάσκετ με αναπηρικά αμαξίδια του Παναθηναϊκού, κάνει την καθιερωμένη της προπόνηση.
Μέσα στο καλογυαλισμένο παρκέ, τα αναπηρικά αμαξίδια πηγαινοέρχονται και οι αθλητές εκείνη την ώρα, χωρισμένοι σε δύο γκρουπάκια, κάνουν σουτάκια στα δύο κομμάτια του γηπέδου, ενώ ο προπονητής στέκει στη μέση και τους δίνει οδηγίες.
Ανάμεσά τους διακρίνουμε και πολλές γυναίκες, καθώς, όπως θα μάθουμε αργότερα, δεν υπάρχει τμήμα γυναικών με αμαξίδια, οπότε τους δίνεται η δυνατότητα να συμμετέχουν στο πρωτάθλημα ανδρών.
Το κλίμα είναι φιλικό και όλοι μοιάζουν να έχουν καλή διάθεση. Τους παρακολουθούμε για λίγο, μέχρι το πέρας της προπόνησης, να λειτουργούν ομαδικά, με ένα φοβερό flow μεταξύ τους. Λίγο αργότερα, συγκεντρώνονται στο κέντρο, δημιουργώντας ένα κύκλο με τα αναπηρικά αμαξίδια και στη συνέχεια, κάνουν μερικά σουτ για σβήσιμο, μέχρι να μπει στο παρκέ η επόμενη ομάδα που έχει προπόνηση.
Οι αθλητές μου μιλάνε και με αφήνουν να τους τραβήξω μερικές φωτογραφίες. Ένας από αυτούς με πλησιάζει και μου μιλά.
«Ξεκίνησα να παίζω μπάσκετ μετά τον ακρωτηριασμό μου»
«Εγώ είχα τροχαίο το 1999, όταν και ακρωτηριάστηκα. Από το 2002 και έπειτα, ξεκίνησα να παίζω μπάσκετ με αμαξίδιο. Πιο πριν, δεν είχα επαφή με το άθλημα, έπαιζα ποδόσφαιρο και έκανα και λίγο στίβο», μου λέει ο Χρήστος Μαρτσάκης, αρχηγός της ομάδας, ενώ καθόμαστε αντικριστά στις κερκίδες.
Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο άθλημα, διότι, όσο μπάσκετ και αν ξέρει κάποιος, αν δεν μάθει να χειρίζεται το αμαξίδιο ώστε να μπορεί να αποφεύγει τον αντίπαλο, δεν μπορεί να καταφέρει τίποτα.
«Οι προκλήσεις είναι πάρα πολλές, γιατί δεν είναι ότι απλά κουβαλάμε μια μπάλα πάνω μας και πάμε πάνω-κάτω και βάζουμε καλάθια. Υπάρχουν και βήματα, υπάρχουν οι παραβάσεις που υφίστανται στο μπάσκετ και επίσης πρέπει να μάθουμε όλα να τα κάνουμε με τα χέρια. Με το που ξεκινήσει κάποιος το άθλημα, αυτά σιγά-σιγά φτιάχνουν».
Παρατηρούμε τα αναπηρικά αμαξίδια, τα οποία είναι εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους, άλλα με μεγαλύτερη κλίση στις ρόδες και άλλα πιο κοντά ή πιο ψηλά. «Τα αναπηρικά αμαξίδια για μπάσκετ είναι ειδικά κατασκευασμένα για τον κάθε άνθρωπο και τις ανάγκες του και, βέβαια, πάρα πολύ ακριβά», τονίζει ο Χρήστος.
«Ένας αθλητής της ομάδα μας, έχει κοιλιακούς αλλά δεν έχει πολύ καλό κορμό. Οπότε το καρότσι του πρέπει να κάνει μία γούβα για να μπορεί να είναι πιο μέσα και περισσότερο σταθερός. Εγώ δεν το χρειάζομαι αυτό, είμαι σε ψηλό καρότσι. Ένα παιδί που έχει πιο βαριά αναπηρία και δεν έχει κοιλιακούς, κάθεται ακόμα πιο βαθιά, για να μπορεί να έχει ισορροπία. Και οι ρόδες έχουν μερική κλίση, ενώ έχει ροδάκια πίσω για να μην τρως τούμπες. Είναι πολύ ψαγμένο και θεωρώ ότι είναι το καλύτερο άθλημα απ' όλα που υπάρχουν».
Τον ρωτάω εάν οι ομάδες παρέχουν αμαξίδια στους αθλητές τους, ή αν είναι ανέφικτο εξαιτίας του υψηλού κόστους. «Άμα είσαι τυχερός μπορεί να σου παρέχει κάποιος αμαξίδιο -πχ. εγώ βρήκα χορηγία-, ενώ σε άλλους τα παρέχει η ομάδα. Όμως, υπάρχουν ομάδες που δεν μπορούν να τα παρέχουν, γιατί δεν έχουν όλα τα club όνομα όπως ο Παναθηναϊκός για να μπορούν να προσεγγίσουν χορηγούς. Φαντάσου μια καινούργια ομάδα να θέλει 50.000 ευρώ μόνο και μόνο για να ξεκινήσει να δώσει τα αμαξίδια. Είναι πολύ δύσκολο. Έξω είναι τελείως διαφορετικά τα πράγματα. Μου έχουν γίνει προτάσεις, αλλά επειδή έχω κόρη που τότε ήταν πιο μικρή, δεν μπήκα στη διαδικασία».
«Ακόμα και στο γήπεδο, η ράμπα είναι απότομη για αμαξίδια»
Οι πιο έντονες στιγμές που έχει ζήσει ως αθλητής, ήταν όταν κατέκτησαν το Πανευρωπαϊκό στη Βουλγαρία με την Εθνική. «Ήταν μια τρομερή στιγμή και κάτι τελείως πρωτόγνωρο μετά από τόσα χρόνια που η ομάδα κατέβαινε και δεν κατάφερνε τίποτα άλλο, πέρα από την τελευταία θέση», λέει ο ίδιος.
«Σίγουρα με τον Παναθηναϊκό, θυμάμαι το πρώτο πρωτάθλημα και κύπελλο και Super Cup που πήραμε, και την άνοδό μας από την Α2 στην Α1. Αυτά και το γεγονός ότι παίζω σε αυτή την ομάδα, είναι κάτι πολύ όμορφο».
Η ομάδα μέχρι πέρυσι αν και πρώτη βαθμολογικά, τελικά έχασε το πρωτάθλημα. Όπως εξηγεί ο Χρήστος, «αυτό συμβαίνει καθώς γενικά το πρωτάθλημα έχει Final4, πράγμα που δε στέκει, γιατί δεν έχει νόημα να παλεύεις όλη τη σεζόν να βγεις πρώτος, για να πας σε Final 4 όπου θα πάρει το πρωτάθλημα ο τέταρτος. Κάποια πράγματα μάλλον γίνονται σαν μια εκδήλωση για να μαζευτούν όλοι πάλι και να φανούν. Απλά εμείς θα παίξουμε μετά και λίγο μπάσκετ».
Οι προπονήσεις είναι καθημερινές, ενώ κάποιες μέρες είναι ακόμα και διπλές. Οπότε, εκ των πραγμάτων, πολλοί από τους αθλητές, το κάνουν σε επαγγελματικό επίπεδο. «Στην Ελλάδα τα τέσσερα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει και γίνεται επαγγελματικό αυτό και πληρωνόμαστε από το μπάσκετ. Εγώ προσωπικά κάνω και δεύτερη δουλειά, γιατί αν και είναι σχετικά καλά τα λεφτά, νομίζω πως δεν μπορείς να ζήσεις μόνο από αυτό. Στο εξωτερικό ας πούμε, ζουν από αυτό».
Δυστυχώς, ενώ υπάρχουν ομάδες με αμαξίδια από το 1992, η Ομοσπονδία ζορίζεται να πραγματοποιήσει το πρωτάθλημα και το Kύπελλο γιατί, πολύ απλά, δεν υπάρχει επαρκής χρηματοδότηση από το Κράτος. Το ίδιο συμβαίνει και με τα υπόλοιπα αθλήματα, όπου οι αθλητές δυσκολεύονται να συμμετέχουν στις παραολυμπιάδες γιατί δεν δίνονται τα απαραίτητα κονδύλια.
«Ακόμα και στο γήπεδο, πρέπει να φέρουμε τα αμάξια μπροστά στην είσοδο, γιατί δεν μπορούμε να κατέβουμε τη ράμπα από πάνω που είναι απότομη και με λακούβες. Επίσης, οι αθλητές με αναπηρία δεν μπορούν να κάνουν ντουζ μέσα στις ντουζιέρες. Συνολικά, τίποτα δεν είναι εύκολο στην Ελλάδα, είτε μιλάμε για άτομα τυφλά, είτε για κωφά, είτε για άτομα με αμαξίδια. Είμαστε πολύ πίσω στην προσβασιμότητα, αλλά τουλάχιστον μέσα από το μπάσκετ, τα παιδιά που είναι στα αμαξίδια μαθαίνουν να ζουν, να ανταπεξέρχονται και τα καταφέρνουν μια χαρά.
Δικό του πρότυπο -σαν άνθρωπος και σαν αθλητής- είναι ο Νίκος Παππάς. Ιδανικά, αν μπορούσε να κάνει μια πρόταση ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες για τους αθλητές με αναπηρία, αυτή θα ήταν να μπορούν τα ίδια τα άτομα που γνωρίζουν από προσωπικό βίωμα πως είναι το κάθε άθλημα, να καταθέσουν ως επικεφαλής μιας επιτροπής, συγκεκριμένες προτάσεις στην κυβέρνηση.
«Κανείς δεν δίνει χώρο και ενδιαφέρον σε ένα άτομο ακρωτηριασμένο, σε ένα άτομο τυφλό ή ένα άτομο με αμαξίδιο, για να ακούσει τι χρειάζονται. Βέβαια είμαστε στη φάση που τη μία καιγόμαστε και την επόμενη πνιγόμαστε, οπότε αυτά τα θέματα θεωρούνται μάλλον πολυτέλεια».
«Είχα βγάλει δελτίο, αλλά δεν πρόλαβα να παίξω όρθιος λόγω του τροχαίου»
Αμέσως μετά, έξω από το γήπεδο, συναντώ τον Παναγιώτη Κοντογιάννη. Από μικρό παιδί ασχολιόταν με τον αθλητισμό. Έπαιζε μπάσκετ στο σχολείο και αργότερα, έβγαλε δελτίο σε ομάδα μπάσκετ στο χωριό του στο Αίγιο.
«Ωστόσο, δεν πρόλαβα να παίξω όρθιος. Η αναπηρία προέκυψε από τροχαίο που είχα στα 14 και έκτοτε κυκλοφορώ με αμαξίδιο. Τρία χρόνια μετά το τροχαίο, γύρω στο 2003, ψάχτηκα να κάνω αθλητισμό ξανά. Είχα ξεκινήσει στίβο, ρίψεις, σφαίρα και ακόντιο και λίγο άρση βαρών τα πρώτα χρόνια. Πλέον, έχω έρθει να μείνω στην Αθήνα και να παίξω επαγγελματικά, έχω αφοσιωθεί στην ομάδα και τις προπονήσεις», λέει στο Reader.
Μόλις λίγες ημέρες πριν την έναρξη της σεζόν, όλοι οι αθλητές είναι στοχοπροσηλωμένοι στο πρωτάθλημα και στο Eυρωπαϊκό, όπου και θα συμμετάσχουν πάλι φέτος.
Μπορεί τα πράγματα να είναι λίγο καλύτερα μετά τους Παραολυμπιακούς που έγιναν στην Αθήνα το 2004, όμως, χρειάζεται πάρα πολλή δουλειά ακόμα σε υποδομές, πεζοδρόμια και γήπεδα. «Είναι σχεδόν αδύνατο για έναν άνθρωπο με αμαξίδιο να είναι αυτόνομος και να πάει οπουδήποτε μέσα στο χάος της Αθήνας, ειδικά με μια φρέσκια αναπηρία. Υπάρχουν αυτά τα εμπόδια με τα οποία πορευόμαστε και ελπίζουμε σε κάτι καλύτερο. Ακόμα και στο γήπεδο δεν υπάρχουν υποδομές, μόνο οι όρθιοι κάνουν ντουζ, εμείς οι καθιστοί πάμε στα σπίτια μας ιδρωμένοι», λέει.
«Ευτυχώς όλοι οδηγούμε και έχουμε τα αυτοκίνητά μας, οπότε στις εξωγηπεδικές μετακινήσεις είτε θα πάμε παρέα, είτε με το αυτοκίνητό του ο καθένας. Πάμε παντού και είμαστε αρκετά αυτόνομοι, απλά χρειαζόμαστε λίγη βοήθεια στην καθημερινότητά μας. Η Πολιτεία πρέπει να βοηθήσει να μπορώ να μπω στο λεωφορείο που δεν έχει ράμπα ή στο μετρό, αν δεν είναι χαλασμένο το ασανσέρ. Να μην βάζουν εμπόδια στην καθημερινότητα του κόσμου – και δεν μιλάω μόνο για εμάς, αλλά και για μία έγκυο με το καροτσάκι της ή για έναν παππού με το μπαστούνι του. Να γίνει άμεσα βελτίωση των υποδομών».
«Ακόμα και σήμερα, κρύβουμε τα παιδιά με αναπηρία στο σπίτι για να μη στιγματιστούν από την κοινωνία»
Κάπου στη μέση του γηπέδου, ο προπονητής της ομάδας, Γιώργος Κοντός, δίνει οδηγίες στους αθλητές. Ο ίδιος έχει τεράστια εμπειρία στο μπάσκετ με αναπηρικά αμαξίδια, αφού ασχολείται απ' όταν ήταν στο Πανεπιστήμιο και έχει υπάρξει coach στον Κένταυρο Θεσσαλονίκης τις χρονιές 2003-2005, στοn Μέγα Αλέξανδρο στη Θεσσαλονίκη το 2009-2011 και μετά στον Άρη Θεσσαλονίκης τα έτη 2016-2019.
Επόμενος σταθμός του ήταν η Εθνική Ομάδα πέρυσι το καλοκαίρι, ενώ φέτος ήρθε στον Παναθηναϊκό. «Για μένα δεν είναι απλά σημαντικό να υπάρχουν ομάδες μα αμαξίδια, αλλά θα έπρεπε να είναι δεδομένο. Ζούμε σε μια χώρα που έχουμε πολλά θέματα και ακόμα δεν έχουμε αποδεχθεί το θέμα της αναπηρίας και κρύβουμε τα παιδιά αυτά στο σπίτι, για να μη στιγματιστούμε από την κοινωνία», αναφέρει στο Ρeader.
Η ομάδα του Παναθηναϊκού έχει 13 αθλητές, δύο εκ των οποίων έχουν καταγωγή από Γαλλία και Πολωνία, ενώ υπάρχουν και δύο γυναίκες, οι οποίες παίζουν στα πρωταθλήματα των ανδρών, καθώς δεν υπάρχει ομάδα μπάσκετ γυναικών με αμαξίδιο. Το επίπεδο είναι επαγγελματικό, οπότε κάνουν προπονήσεις καθημερινά Δευτέρα-Σάββατο, συν τρεις πρωινές. Κατά κύριο λόγο, αυτή είναι η βασική δουλειά των αθλητών, ακόμα και αν κάποιοι έχουν και πρωινή δουλειά. Στα επίπεδα αυτά ωστόσο, δεν υπάρχουν παιδικά και εφηβικά τμήματα.
Οι βασικοί κανόνες του μπάσκετ με αμαξίδιο, ταυτίζονται με το κλασικό μπάσκετ, ωστόσο υπάρχουν διαφοροποιήσεις που έχουν να κάνουν με την αναπηρία. «Ανάλογα με την αναπηρία του, ο κάθε αθλητής έχει ένα βαθμό που λέγεται classification, ο οποίος έχει στάδια, ξεκινά από 1 και φτάνει στο 4.5, που είναι ο υψηλότερος βαθμός και απευθύνεται σε αθλητές που έχουν μεγαλύτερη λειτουργικότητα του σώματός τους.
Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες αθλητών - αθλητές που είναι καθηλωμένοι και αθλητές με διάφορους ακρωτηριασμούς. Η βασική πεντάδα που θα χρησιμοποιήσω στους αγώνες, θα πρέπει να έχει σύνολο 14.5, άρα αθλητές από κάθε στάδιο. Οπότε, ως ομάδα θα πρέπει να έχω τουλάχιστον δύο αθλητές στην κάθε κατηγορία από αυτές. Αυτός είναι κανόνας, ένα σύστημα πολύ τίμιο, διότι αν βάλω λάθος classification, σημαίνει ότι θα έχω κάνει παράβαση, άρα θα φάω τεχνική ποινή».
«Οι δράσεις για την αναπηρία γίνονται για το θεαθήναι, όχι για την ουσία»
Ως προς το αγωνιστικό κομμάτι δεν υπάρχει κάποια ιδιαιτερότητα σε ό,τι αφορά την προπόνηση αθλητών με αναπηρία. Το πιο δύσκολο, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι να βρίσκουν τρόπο να πάνε και να φεύγουν από αγώνες και όχι τόσο η προπόνηση εντός γηπέδου. «Η διαδικασία για να βρεις ένα πούλμαν που πρέπει να έχει lift για να ανεβάσει αθλητές, δεν είναι εύκολη. Όταν δεν έχουμε μακρινό ταξίδι, προτιμάμε να εξυπηρετούνται οι αθλητές με τα αυτοκίνητά τους. Οι περισσότεροι έρχονται μόνοι τους και θέλουμε να συμβαίνει αυτό, για να είναι αυτόνομοι και να νιώθουν ανεξάρτητοι. Κάποιοι πάνε να τους σπρώξουν ή να τους βοηθήσουν και εκείνοι απαντούν ότι θέλουν να το κάνουν μόνοι», εξηγεί.
«Για να συμμετάσχει κάποιος σε μια ομάδα, θα πρέπει να υπάρχει ενημέρωση. Σε αυτό στοχεύουμε σαν ομάδα, ώστε να βγάλουμε όσο πιο πολλά παιδιά μπορούμε από τα σπίτια τους. Το νόημα δεν είναι να το καταφέρεις μόνο από τη δική σου προσπάθεια, αλλά και μέσα από φορείς κρατικούς ή ιδιωτικούς. Η παιδεία και η ευαισθητοποίηση που πρέπει να υπάρχει από τα παιδικά χρόνια, είναι πολύ σημαντική. Δεν σου κρύβω ότι η ενασχόλησή μου έχει να κάνει και με το γεγονός ότι θέλω και τα δικά μου παιδιά να έχουν εικόνα γι΄αυτά τα θέματα.
Αυτό που με ενοχλεί, είναι ότι όλα γίνονται για το θεαθήναι, οι διάφορες δράσεις δηλαδή που μπορεί να κάνει η Πολιτεία. Είναι για τη βιτρίνα και όχι για την ουσία. Όλα ξεκινάνε από την πρόσβαση. Παιδιά που μένουν στα Βριλήσσια, στο Μαρούσι, στη Γλυφάδα είναι πολύ πιο εύκολο να έχουν αυτονομία, σε αντίθεση με παιδιά του κέντρου. Και αυτό που θέλω να πω είναι πως όλοι είναι αθλητές ισότιμοι και ισάξιοι, η αναπηρία είναι ένα διαφορετικό κομμάτι που θέλουμε να το αφήνουμε εκτός».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
